Hemifacialisspasme
Hemifacialisspasme is een bewegingsstoornis die de spieren aan één zijde van het gezicht laat samentrekken.
Hemifacialisspasme is geen typische dystonie. Dystonie is een aandoening van het centrale zenuwstelsel, terwijl hemifacialisspasme ontstaat door irritatie van de nervus facialis (aangezichtszenuw). De mildste vorm veroorzaakt niet meer dan een licht ongemak, hoewel dit ontsierend en sociaal isolerend kan zijn. In ernstige gevallen wordt kijken lastig. Omdat het meestal eenzijdig is, leidt het zelden tot verminderd zien.
Wie kunnen het krijgen?
Zowel mannen als vrouwen kunnen deze aandoening krijgen. De aandoening manifesteert zich meestal op middelbare leeftijd. In Nederland hebben circa 1500 mensen deze aandoening.
Wat zijn de symptomen?
Meestal ontwikkelt hemifacialisspasme zich geleidelijk. In het begin vertonen de spieren rondom het oog spasmen. Deze spasmen kunnen zich naar andere spieren in de aangedane gezichtshelft uitbreiden, zoals de mond- en kaakspieren. Sommige patiënten ondervinden een klikkend geluid in het oor wanneer er een spierspasme optreedt. De hemifacialisspasme is minder aan schommelingen onderhevig dan de dystonie. Sommige patiënten vinden dat hun aandoening verergert wanneer ze onder stress staan. Wanneer zij even gaan liggen verbetert de toestand weer.
Wat is de oorzaak?
De oorzaken van hemifacialisspasme zijn nog niet geheel opgehelderd. Er wordt verondersteld dat de oorzaak een mechanisch karakter heeft: n.l. irritatie van de gezichtszenuw tussen de hersenstam en het oor.
Wat moet men doen als men denkt dat men een hemifacialisspasme heeft?
Als men denkt dat men hemifacialisspasme heeft, luidt het advies naar de huisarts te gaan. Waarna men doorverwezen behoort te worden naar een neuroloog voor verder onderzoek en behandeling.
Hoe te behandelen?
Sommige patiënten kunnen baat hebben bij behandeling met medicijnen als carbamazepine en clonazepam. Echter deze middelen moeten langdurig worden geslikt en kunnen onacceptabele bijwerkingen vertonen.
Sinds 1978 heeft de behandeling met Botuline-toxine injecties zijn intrede gedaan waardoor de kwaliteit van leven voor veel hemifacialisspasme-patiënten aanzienlijk is verbeterd.
Er kunnen bijwerkingen optreden zoals: ptosis (dichtvallende oogleden), dubbelzien en zwakte van de spieren rond de ogen. Ze treden echter zelden op en verdwijnen meestal binnen enkele weken. Ongeveer driekwart van de patiënten heeft baat bij de Botuline-toxine injecties en ondervindt daardoor minder last van de aandoening. De Botuline-toxine behandelingen moeten gemiddeld om de 3 maanden worden herhaald (zie folder ’behandeling van dystonie met botuline toxine’). In sommige gevallen, zoals bijvoorbeeld bij patiënten met een ernstige hemifacialisspasme of patiënten die niet (meer) op botuline toxine reageren, wordt ook wel een operatie overwogen (zie folder ‘Operatieve behandelingen van dystonie’).
Wat is het slagingspercentage van operatief ingrijpen?
Bij de operatie volgens Janetta wordt achter het oor een kleine opening in de schedel gemaakt en daar wordt een sponsje geplaatst tussen de zenuw (nervus facialis) en het bloedvat (welke op de zenuw drukte). Hiermee is veelal de aandoening verholpen. Een belangrijk risico hierbij is doofheid, omdat de gehoorszenuw vlak naast de nervus facialis ligt. Een blijvend resultaat van deze operatie is niet gegarandeerd.
Is er iets wat men zelf aan deze aandoening kan doen?
Zelfhulpmethoden zoals homeopathie, relaxatietechnieken, acupunctuur of een bepaald dieet lijken weinig te kunnen betekenen voor hemifacialisspasme-patiënten. Ofschoon hemifacialisspasme niet wordt geclassificeerd als een vorm van dystonie, hebben deze twee aandoeningen veel met elkaar gemeen.
Kennis opdoen van hemifacialisspasme en het praten met andere mensen die deze aandoening hebben, kunnen helpen deze ziekte te accepteren en er mee om te gaan. Steun van familie en vrienden in deze is erg belangrijk. Ook zij kunnen kennis opdoen van deze vorm van bewegingsstoornis zodat zij de problemen beter begrijpen.