Column Aniel Sheombar

Beste lotgenoten,

Ik hoop dat jullie allen fijne feestdagen hebben gehad en een mooie jaarwisseling. Nog de allerbeste wensen voor 2024! Hebben jullie je grenzen goed bewaakt? Ik hoop van wel. Wat waren de oliebollen, appelflappen en het kerstdiner toch weer lekker! Nu kunnen we weer aan de slag om de feestdagen kilo’s te beteugelen.

In deze column ga ik het hebben over de zin van het doen van oefeningen. Velen van jullie die Cervicale Dystonie (CD) hebben zijn op enig moment in aanraking geweest met de oefeningen van Jean-Pierre Bleton. Hij ontwikkelde deze oefeningen in samenwerking met professor Pierre Rondot, een expert op het gebied van bewegingsstoornissen. Deze heren waren pioniers op het gebied van CD. Botox was toentertijd nog niet ontwikkeld en de enige behandeling die voorhanden was waren deze oefeningen.

Recentelijk heeft fysiotherapeut en onderzoeker Joost van den Dool een protocol ontwikkeld om CD te behandelen. Zijn werk leunt op het werk van Jean-Pierre Bleton en bouwt daarop voort.

Minder bekende voorbeelden van oefentherapie zijn die van Abigail Brown met haar ‘Spasmodic Torticollis Recovery Clinic’ en die van dr. Joaquin Farias met zijn ‘Farias Technique’. Deze laatste biedt oefeningen aan voor alle vormen van dystonie; niet alleen CD. Beide personen leiden een leven zonder Botox terwijl ze wél dystonie hebben. Wat opmerkelijk is, is dat de dystonie bij beiden terugkomt op momenten van hevige emotionele schok. Hieruit kan geconcludeerd worden dat je met oefeningen een nieuw bewegingspatroon kan creëren, maar dat het dystoniepatroon toch ook latent aanwezig blijft, en zich onder bepaalde omstandigheden weer kan opdringen.

Toen ik van de één op de andere dag CD kreeg was de paniek groot. Mijn leven stond op zijn kop, en de verslagenheid was groot. Vooral toen mij werd verteld dat er geen genezing mogelijk is. Ik was net 31 en op de toppen van mijn kunnen. Na de initiële schok, kreeg ik toch weer hoop omdat ik met Botox behandeld kon worden. Dus dacht ik vrij naïef dat ik er wel weer snel bovenop zou komen. Echter, de praktijk bleek weerbarstiger dan gedacht. De Botox leek geen enkel effect te hebben.

Toen adviseerde mijn neuroloog mij het inmiddels beroemde boekje van Bleton, die ik direct via de Dystonievereniging bestelde. Destijds was er geen enkele fysiotherapeut bij mij in de buurt die deze methode, of überhaupt CD kende. Toen ik het boekje binnenkreeg, hoewel geschreven voor fysiotherapeuten, zag ik al vrij snel dat ik er zelf mee aan de slag kon. Ik kon zelf uitvogelen welke oefeningen geschikt waren voor mij. Ik ging aan de slag met drie maal per dag dertig minuten oefenen. De eerste weken merkte ik eigenlijk niets aan vooruitgang, wat ontmoedigend voelde. Maar ik bleef doorgaan omdat ik niet van plan was om mij er zomaar bij neer te leggen. Op een gegeven moment kwam er verandering, na maandenlang drie maal per dag dertig minuten te oefenen. Ik merkte dat mijn spieren rustiger werden, en als gevolg werd ik mentaal rustiger. In deze periode begon de Botox ook eindelijk te ‘bijten’. Vanaf dit punt heeft het drie jaar geduurd voor ik de CD voldoende onder controle had en ik weer min of meer normaal kon functioneren.

Ondertussen bleef ik maar oefenen; drie maal per dag dertig minuten. Echter de koek was op; er kwamen geen verbeteringen meer. Ik ben uiteindelijk in het vierde jaar van mijn CD gestopt met oefenen. Ik was inmiddels goed op de been en was mijn eigen onderneming gestart; en drie maal per dag dertig minuten oefenen werd erg onpraktisch.
Echter, vergis je niet: als ik er nog vooruitgang mee had geboekt was ik doorgegaan. Wat is nou het mechanisme dat alle oefentherapie met elkaar gemeen heeft? Wat doen die oefeningen nu eigenlijk?

Ons volwassen brein blijkt niet statisch te zijn zoals lange tijd werd aangenomen; de verbindingen tussen neuronen kunnen veranderen. Er kunnen nieuwe neuronen aangemaakt worden en er kunnen zelfs gloednieuwe verbindingen tot stand worden gebracht. Dit wordt neuroplasticiteit genoemd.

Het feit dat je herhaaldelijk je lichaam op een bepaalde manier beweegt zorgt voor die nieuwe verbindingen. En dat maakt dat je vooruitgang kan boeken met oefentherapie, zoals die van Bleton, en je meer controle over je lichaam kan krijgen. Dit is een langdurig proces omdat de aansturing van het bewegingsapparaat vanuit de hersenen (de ‘software’) erg complex is. Het gaat over verschillende hersengebieden en om hier nieuwe verbindingen in te leggen is tijd nodig.

Let wel; de nieuwe ‘software’ overschrijft de oude helaas niet, ze blijven beide aanwezig. Welke dominant gaat zijn is afhankelijk van zowel interne als externe input aan het brein. Dit is dan ook de reden dat de dystonie bij Abigail Brown en Joaquin Farias terug kan komen bij bepaalde input aan de hersenen.

Als we neuroplasticiteit nu eens nader beschouwen zien we dat dit mechanisme van de hersenen zowel positieve als negatieve gevolgen kan hebben; neuroplasticiteit werkt beide kanten op. Zonder al te technisch te worden kunnen we simpelweg stellen dat de herhaaldelijke prikkels die je hersenen veranderen niet altijd positief uitpakken, met mogelijk hele vervelende condities tot gevolg. Denk bijvoorbeeld aan chronische depressie, een burn-out. Of dichter bij ons, een taakgerelateerde Dystonie, zoals schrijverskramp, of Dystonie bij musici en sporters. Hier lijkt neuroplasticiteit ongewenste verbindingen te hebben gelegd. Ik zou zelfs willen theoretiseren dat alle dystonievormen voortkomen uit maladaptatieve processen in de hersenen als reactie op herhaaldelijke prikkels (input of stimuli).

Ik weet nog goed dat ik een lange periode vóór het begin van mijn CD heel erg onder druk stond. Mijn lijf stond eigenlijk continue bol van de stress. Het is goed mogelijk dat mijn hersenen in combinatie met genetische aanleg ongewenste verbindingen hebben gelegd wat leidde tot mijn CD. En hoewel dit speculatie is van mijn kant, is het niet ondenkbaar. Immers, de oorzaak van dystonie is nog altijd niet vastgesteld. En het onderzoek naar (negatieve) neuroplasticiteit is ook nog lang niet afgerond.

Dus neuroplasticiteit kan zowel een zegen zijn als een vloek; het medicijn en de kwaal tegelijk.

Probeer je gedachten, emoties, mentale houding, fysieke bewegingen et cetera altijd te richten op wat gewenst is – de interne input. Reduceer stress en andere vervelende zaken tot een minimum in je leven – de externe input.

Het idee is om je hersenen zoveel mogelijk positieve input te geven zodat die zich dáárop aanpassen. Neuroplasticiteit is een krachtig mechanisme van onze hersenen dat zich aanpast aan zowel interne als externe input, wees daarvan bewust.

Lieve groet, Aniel Sheombar.